Open login
Главная Новости Санийәм ИСМАЙИЛ: “Мениң исмим — Уйғур қизи”
Санийәм ИСМАЙИЛ: “Мениң исмим — Уйғур қизи”
29.09.2017 00:30   

Санийәм ИСМАЙИЛ: “Мениң исмим — Уйғур қизи”.

«Уйғур авази» гезити 28 сентябрь, 2017

Мәлумки, 8-октябрь күни Алмутидики Жумһурийәт сарийида тонулған сәнъәткар, талантлиқ композитор Санийәм Исмайилниң «Бизниң нахша» намлиқ йәккә концерти өтиду. Әйнә шу концерт һарписида биз Санийәм ИСМАЙИЛ билән учришип, сөһбәтләшкән едуқ.

Йолдаш МОЛОТОВ, «Уйғур авази»/  Мана, 8-октябрь күни мухлислириңиз тәшналиқ билән күткән йәккә концертиңиз өтиду. Тәйярлиқлар қандақ?

Һәрқандақ сәнъәткар үчүн Алмутидики Җумһурийәт сарийида йәккә концерт өткүзүш — әң чоң арман. Әйнә шу арминим рояпқа чиқиш алдида туриду. Мошуниңдин бираз илгири «Пәрваз» уйғур иҗрачилар бирләшмиси йенида яш сәнъәткар билән иш елип бериватқан «Дәрвишләр» топиниң әзалири Дилмурат Баһаров вә Райим Һәмраев билән бу һәққидә мәслиһәтләшкән едим. Барлиқ тәшкилий ишларни әйнә шу акилирим өзлириниң бойниға алди. Алаһидә тәкитләш лазимки, бу концерт коммерциялик мәхсәт билән уюштурулуватқини йоқ. Барлиқ мәбләғ мениң путумға пут, қолумға қол болған, мени қоллап-қувәтлигән қериндашлиримниң рисқиси. Һәрқандақ сәнъәт йолини таллиған шәхс мәлум вақиттин кейин өзигә «Мән хәлқим, елим үчүн немә қилдим? Қандақ утуққа йәттим? Сәнъәтхумарлар көңлидин чиққидәк немә иш қилалидим?» дегән соални қоюши тәбиий. Демәк, мәзкүр концерт мениң иҗадимниң бир нуқтиси, иҗадий һесават десәмму болиду. Мениң хәлиқ нахшилириға, сазлириға қанчилик ашиқ екәнлигимни пәқәт өзәмла билимән. Томурумда шу аһаңлар, шу арманлар орғуп еқиватиду. Шу пурсәттин пайдилинип, қериндашлиримға мән ашиқ болған миллий сазларни, нахшиларни һәдийә қилмақчимән. Тәйярлиқлар пухта, дәп ишәшлик ейталаймән. Кәспий музыкантлар, сазәндиләр, уссулчилар билән сәһнигә чиқишниң өзи бир бәхит. Демәк, мениңдә һеч әнсирәш, тәшвиш йоқ. Концертта кона нахшилар билән биллә йеңи нахшилар фонограммисиз орунлиниду. Сәнъәт мухлислириниң концертимға келип дәм елип, бәһирлинип кетидиғиниға үмүт қилимән. Қошумчә қилиш керәкки, бизни «Тәңритағ» телеканили билән «doppalіfe.com» сайти әхбарат җәһәттин қоллап-қувәтлиди. Маңа ярдәм бериватқан барлиқ шәхсләргә тәшәккүр изһар қилмақчимән. Пурсәттин пайдилинип, барлиқ сәнъәт мухлислирини концертқа тәклип қилимән.

— Сизниң «Мениң исмим — Уйғур қизи» дегән нахшиңиз аммибап нахшиларниң бири. Бу нахша қандақ йезилди?

— Мошуниңдин үч-төрт жил илгири Қәшқәр вилайитидики Аччиқ дегән йезида өткән тойға сәнъәткар достлирим билән меһман сүпитидә қатнишип қалдуқ. Әр-аял саһипханлар жутида инавити жуқури адәмләр екән. Улар хәйрихаһлиқ ишлар билән шуғуллинидекән. Жутдашлириға көп ярдәм қилип туридекән. Шуңлашқа уларни жутдашлири наһайити һөрмәт қилидекән. Бу тойға болупму деханлар нурғун кәлди. Аддий деханлар соға сүпитидә өйидә немә болса шуни көтирип келиверидекән. Бәзилири аддийғинә рәхтләрни, бәзилири беғидики мевә-чевилирини, қоғун-тавузлирини, һә, бәзилири икки тоғач көтирип кәпту. Саһипханлар әйнә шу соғиларни, худди алтун соға қиливатқандәк, қобул қилди. Улардики ақкөңүллүкни, аддийлиқни, деханларниң қоллирини, чеһридики тәбәссүмни көргәндә көзүмгә яш кәлди. Биз, болупму чоң шәһәрләрдә туруватқанлар, бәзидә сәмимийликни, кәмтарлиқни ядимиздин чиқирип қойимиз. Буни иқрар қилишимиз лазим. Чүнки әйнә шундақ алий пәзиләтлик адәмлиримиз бар екән, демәк, уйғурларниң урпи-адити йоқимайду, тили жүтмәйду, нами өчмәйду. Әйнә шуни чүшәнгәндә исмимни «Уйғур қизи» дәп, йөткәшкә тәйяр болдум. Уйғур болғанлиғимдин пәхирләндим. Шундақла илһамландим. Әйнә шу илһамим «Мениң исмим уйғур қизи» дегән нахшида өз ипадисини тапти. Нахшини сәнъәтхумарлар яхши қобул қилди. Демәк, нахша мухлислири шу нахшини иҗат қилғанда, мениң қәлбимдә қандақ һиссият болғанлиғини чүшәнди. Бу, әлвәттә, һәрқандақ композиторниң армини.

— Сизниң иҗадийитиңизниң йәнә бири қири, кона хәлиқ нахшилирини йеңичә яңритиватисиз. Нахшиларни қандақ таллайсиз?

 

Мән, йеңи жуқурида ейтқинимдәк, кичигимдинла хәлиқ нахшилирини, муқамларни тиңшап өстүм. Үрүмчидә оқуған пәйтимдә муқамларни чоңқур үгәндим. «Он икки муқам» пүткүл сәнъитимизниң түврүги десәм, мубалиғә болмас. Әйнә шу байлиғимизни әвлаттин-әвлатқа йәткүзүш бизниң муқәддәс борчимиз. Һазир яшлиримизниң һаят тәрзиму, қизиқишлириму башқа. Демәк, уларға маслишиш керәк. Шуңлашқа мән айрим хәлиқ нахшилирини заманивий аранжировкида ейтиватимән. Буниму мухлислар яхши қобул қиливатиду. Мениңчә, хәлиқ нахшилири өзлириниң аммибаплиғини һечқачан йоқатмайду.

— Чүширилгән клиплириңизни көргәндә байқиғиним, сиз хәйрихаһлиққиму алаһидә көңүл бөлидекәнсиз…

— Соалиңизни чүшәндим. У клипларни нахшимизниң роһиға мас кәлгәчкә чүшәргән едуқ. Мән бу ишларни хәлиққә махтиниш үчүн қилмаймән. Әгәрдә бир намратниң дәрдигә дәрман болуп, кичиккинә болсиму ярдәм қилалисам, көңлүм хуш, кәйпиятим жуқури болуп, раһәтлинимән. Бәндичиликтә бәзиләр күниниң өтүватқиниға қайил болушуп, қилған ишиниң маһийитигиму чөкмәйду. Әйтәвир, өмүр сүрүватқан, қилчилик пайдиси йоқ. Әйнә шундақлардин жирақ болушни халаймән. Хәйрихаһлиқ паалийитимни буниңдин кейинму давамлаштуримән дегән нийитим бар.

Сөһбитимиз ахирида өзиңизниң шәхсий һаятиңиз, сәнъәт йолини қандақ таллиғиниңиз һәққидә ейтип бәрсиңиз?

Мән Панфилов наһийәси Яркәнт шәһиридә туғулдум. Кичигимдин нахша ейтишни яхши көримән. Гөдәк вақтимда момам Банумниң йениға көп бараттим. У пластинкиға йезилған «Он икки муқамни» қоюп беридиған. Униңдин ташқири дадамниңму хәлиқ нахшилириниң пластинкилирини жиғидиған һәвәси болидиған. Шуларни маңа коюп берәтти. Мән уларни тиңшап зерикмәттим. Бәзидә пластинкиға әгишип нахшиму ейтаттим, уссулғиму чүшүп кетәттим. Дәсләп Х.Һәмраев намидики мәктәптә оқудум. Шу пәйттә Расул Сәйдинов дегән жигит сәнъәт өмигини қуруп, талантлиқ балиларни топлиған еди. Мәнму шу өмәккә қатнишип, чоң-кичик сәһниләргә чиқип жүрдүм. 1994-жили Яркәнттики Реһимҗан Тохтахунов рәһбәрлигидики музыка мәктивидә «дутар» мутәхәссислиги бойичә билим алдим. Мәзкүр билим дәргаһини 1998-жили тамамлап, Алмутидики Чайковский намидики музыка колледжиға «дутар» вә «композитор»  мутәхәссислиги бойичә қобул қилиндим. 2002 — 2006-жиллар арилиғида Қурманғазы намидики дөләт консерваториясидә йәнә шу мутәхәссисликләр бойичә тәһсил көрдүм. 2007-жили Үрүмчидики сәнъәт мәктивигә оқушқа чүштүм. Икки жил мошу йәрдә оқудум. Үрүмчидә атақлиқ сазәндә Нурмәһәмәт Турсундин дәрис елиш бәхтигә муйәссәр болдум.

Дадам Исмайил сәнъәткар болмисиму, миллий нахша-сазлиримизни наһайити яхши көриду. Апам Асийәм яш вақтида уссул ойниған. Хореография училищесиға оқушқа чүшкән. Амма аилини, йәни, бизни, дәп сәнъәттин кәткән. Йолдишим Әкбәр Пәйзулла сәнъәткар, башланғуч мәктәптә музыкидин дәрис бериду. Зилалә исимлиқ қизимиз бар. Һазир аиләм билән Үрүмчидә туруватимән.

Йолдаш МОЛОТОВ, «Уйғур авази»

http://uyguravazi.kazgazeta.kz/?p=31436

 
Интересный материал? Поделись с другими: