Open login
Главная Новости Муратсиз өткән он жил.
Муратсиз өткән он жил.
20.01.2017 20:45   

«Уйғур авази» 29 сентябрь 2016 ж.

Йолдаш МОЛОТОВ, «Уйғур авази»/ Буниңдин он жил илгири, йәни 2007-жили 19-январь күни Москвада тонулған иҗрачи вә композитор Мурат Насиров https://parvaz.kz/index.php/murat-nasyrov паҗиәлик вапат болған еди. Әлвәттә, униң сәнъәттә қалдурған изи алаһидә. Бүгүн биз Мурат Насировниң һаяти вә иҗадийити һәққидә йәнә бир қетим тохтилип өтүшни тоғра көрдуқ.

Мурат Насиров 1969-жили Алмутида дунияға кәлгән. Дадиси Исмайил аддий таксист болуп ишлигән. Аниси Хатирәм болса, Алмутидики фабрикиларниң биридә әмгәк қилған. Исмайил ака өзи диний җәһәттин саватлиқ, миллий саз әсваплирини бабиға йәткүзүп чалидиған адәм болған. Ишқиваз шаир сүпитидә шеирларму язаттекән. Мурат Насиров мәктәптә оқуватқан чағлирида мамематика вә физика пәнлирини яхши көргән. Музыкиға иштияқи болсиму, тола қизиқип кәтмигән. У һәрбий сәптә жүргән пәйтидә музыка билән шуғуллинишқа башлайду. Армиядин кәлгәндин кейин иҗадийәт билән җиддий шуғуллиниш үчүн Москваға атлиниду. Гнесинлар музыка училищесини тамамлайду.

Мурат Насировниң исми «Ялта-91» конкурсидин кейин хәлиққә тонулушқа башлайду. Мошу конкурста у Алла Пугачеваниң «Волшебник-недоучка» нахшисини орунлап, тамашибин алқишиға сазавәр болиду. Тәркивигә Игорь Крутой, Владимир Матецкий, Лайма Вайкуле, Яак Йолла охшаш тонулған нахшичилар киргән жюри Мурат Насировқа конкурсниң Гран-при мукапитини тапшуриду. Россия эстрадисиниң юлтузи Алла Пугачева шәхсән өзи Муратниң талантиға наһайити жуқури баһа бериду. Атақлиқ композитор Игорь Крутой униңға шәртнамә түзүшни тәклип қилиду. Амма Мурат Насиров буниңға келишмәйду. Чүнки, әгәр шәртнамигә қол қоюлған тәғдирдә, у иҗадийәт әркинлигидин һәм өзиниң нахшилирини орунлаш һоқуқидин мәһрум болуш еһтимали жуқури еди.

Москвада «А-студио» топиниң гитаристи Бағлан Садвақасов Муратни продюсер Арман Давлетяров билән тонуштуриду. 1995-жили болса, у «Союз» музыкилиқ студиясидә өзиниң дәсләпки альбомини чиқириду. Мошу альбомдики «Шаг» нахшиси хитқа айлиниду. Көп өтмәй Мурат «Союз» студиясидә «Мальчик хочет в Тамбов» нахшисини язиду. Нәқ мошу нахша аммивий хитқа айлиниду. Мурат Насиров әнди телевизиягә, концертлиқ программиларға тәклип қилинишқа башлайду. 1997-жили М.Насировниң «Кто-то простит» намлиқ альбоми чиқиду. Альбомни тонуштуруш мәрасимиға Алла Пугачева қатнишип, өзиниң бу яш талантлиқ иҗрачини қоллап-қувәтләйдиғанлиғини алаһидә тәкитләйду.

Концертларда Мурат Насиров нахшини пәқәт җанлиқ авазда орунлиған. Шуңлашқа униң бу әвзәллиги айрим кәсипдашлириға, болупму фонограмма арқилиқ нахша ейтишқа адәтләнгәнләргә яқмайду.

 

1996 — 1997-жиллар арилиғида Мурат Алена Апина билән һәмкарлиқта ишләшкә башлайду. Иккиси «Лунные ночи» намлиқ музыкилиқ программиму тәйярлайду. Шу жили униң «Моя история» намлиқ йеңи альбоми йоруқ көриду. Бу альбомдики «Я – это ты, ты – это я» нахшиси йеңи хитқа айлиниду.

1997-жили Мурат «Мальчик хочет в Тамбов» нахшиси, әнди 1998-жили болса, «Я – это ты, ты – это я» нахшиси үчүн «Золотой граммофон» мукапитини алиду. Қошумчә қилиш керәкки, 2014-жили «Афиша» журнали Мурат Насировниң «Моя история» альбомини «30 әң яхши рус поп-альбоми» тизимиға киргүзиду.

2000-жиллири Мурат инглиз тилида нахша иҗра қилишқа башлайду. 2002-жили «Разбуди меня» альбоми йоруқ көриду. Бу альбомдики биринчи нахша оғли Һакимға беғишлиниду. 2004-жили униң уйғур тилидики «Қалдим ялғуз» альбоми тәйяр болиду. Мәзкүр альбомдики барлиқ нахшиларни Мурат өзи язған һәм миллий саз әсваплириниму өзи чалиду. Шуниңдин кейин униң альбомлири чиқмиди. Айрим нахшилири аммибап музыка топламлири тәркивидә альбомларға киргүзүлди, халас.

Мурат Насиров 2007-жили 19-январь күни Москваниң Вучетич кочисидики өйиниң балконидин ғулап, вапат болиду. Униң паҗиәлик өлүмигә мунасивәтлик нурғун тәхминләр ейтилди. Бәзи тәхминләр бойичә, Мурат сүйиқәстлик билән өлтүрүлгән. Йәнә бир тәхмин бойичә, у наркотик яки алькоголь ичимлик тәсиридин өзини-өзи өлтүрүвалған. Амма, йеқинлириниң вә дост-бурадәрлириниң тәкитлишичә, Мурат наркотик яки алькоголь ичимликлирини һечқачан истимал қилмиған. У тамакиму чәкмәтти. Шуңлашқа бу тәхминләрниң һәммисини асассиз дәп ейтишқа болиду. Ечинарлиғи, униң туюқсиз өлүминиң сири техила ечилмиди.

Мурат Насировниң чоң бир алаһидилиги, у наһайити милләтпәрвәр инсан еди. Қәйәрдә жүрмисун, өзиниң уйғур екәнлиги билән дайим мәғрурлинатти. Москвадики достлириниң әслимилиригә қарисақ, Мурат кәсипдашлири билән өткән кәчләрдә «мениң миллитимни тепип көрүңлара?» дегән соални қояттекән. Уларниң җаваплирини күтмәйла: «Мән уйғур» дәп өз хәлқиниң тарихи, мәдәнийити, сәнъити тоғрилиқ сөзләп берәттекән.

Мошуниңға мунасивәтлик тонушум Ядикар Ғәниевниң әслимисини тәкитләшни тоғра көрүватимән. Ядикар акиға 90-жилларниң ахирилирида иш бабида Москвада яшашқа тоғра келиду. У пәтирни иҗаригә елиш мәхситидә бирнәччә өйгә бариду. Амма пәтир егилири униң азиялик екәнлигини көргәндә, иҗаригә бериштин баш тартиду. Новәттики пәтиргә кәлгәндә Ядикар ака ғоҗайиндин «буниң сәвәви немә?» дәп сориғанда, пәтир егиси: «Сизниң миллитиңиз ким?» дәп сорапту. Шу вақитта Ядикар ака: «Мән уйғур, Алмутидин кәлдим. Мурат Насировни тонамсиз? Уму уйғур» дегән екән. Мурат Насировниң исмини аңлап, пәтир егиси мунасивитини өзгәртип, хуш муамилә қилған екән. Мошуниң өзи Мурат Насировниң Россиядәк алп дөләттә қанчилик чоң иззәт-еһтирамға егә болғанлиғини билдүрсә керәк.

Хатирәм НАСИРОВА, Муратниң аниси:

— Муратниң вапат болғиниға он жил толсиму, униң өлгинигә һеч ишәнмәймән. Худди һазирла, күлүп кирип келидиғандәкла билиниду. Амма тәғдиргә тән бериштин башқа амалим йоқ. Оғлумни унтумай, әсләп жүрүватқанларға миң рәхмәт ейтимән. Синипдашлири, ағинилири дайим йоқлап туриду. Өткәндә Уйғур театриниң рәһбәрлиги Муратниң мирасгаһини ечиш тоғрилиқ тәшәббус көтәргән еди. Мән Наталья (Муратниң аяли Й.М.) билән хәвәрлишип, униңға ейтиведим, Муратниң сәһнә кийимлирини, дипломлирини әвәтип беримән деди. Мирасгаһ үчүн һаҗәт болар дәп ойлаймән. Хошал қилидиғини, Муратниң пәрзәнтлири Лия билән Һаким бизни һечқачан унтумайду. Қизи һазир Москвадики алий билим дәргаһлириниң биридә тәһсил көрүватиду. Оғли болса, дадисиниң изини басти. Музыкилиқ училищеда оқуватиду. Йеқинда уни ансамбль тәркивигә қобул қипту. Улар имканийити яр бәрсила, Алмутиға келишкә тиришиду.

Ниҗат НАСИРОВ, акиси:

— Мурат вапати алдида йеңи альбомини тәйярлап қойған еди. Амма уни йоруққа чиқирип үлгирәлмиди. Наталья билән рәсмий некадин өтмигәчкә, униң Муратниң иҗадий мирасини пайдилиниш һоқуқи болмиди. Һазир чоң қизи Лия жигирмә бир яшқа толди, йәни камаләткә йәтти һәм дадисиниң барлиқ мирасиға егә болуш һоқуқи бар. Әнди пәрзәнтлири дадисиниң барлиқ иҗадий мирасини қайта нәшир қилиду, дегән үмүтимиз бар. Бирақ, биз, қериндашлири, уларниң ишлириға һеч арилашмаймиз. Һәммә һоқуқ шуларниң қолида. Әң муһими, Лия билән Һаким бизни унтумай келиватиду. Пат-пат хәвәрлишип, һал-әһвалимизни сорап туриду.

Полат ҺЕЗИМОВ, ағиниси:

— Мурат билән 2003-жилдин башлап қоюқ арилишишқа башлидим. У наһайити кәмтар, ақ көңүл, талантлиқ еди. Шундақла наһайити милләтпәрвәр болидиған. Есиңларда болса, Қәшқәрдә чоң йәр тәврәш йүз бәргәндә, Мурат концерт өткүзүп, барлиқ мәбләғни хәйрихаһлиқ ярдәм сүпитидә ана-Вәтинимизгә әвәткән еди. Шуниңдин кейин, Алмутиға пат-патла келидиған болған. Һәрхил чарә-тәдбирләргә қатнишидиған. Әпсус, у аримиздин әтигән кәтти. Мениң вә сәпдашлиримниң тәшәббуси билән Мурат Насиров намидики яш иҗаткарлар конкурсини уюштурушқа башлидуқ. Бийил бу конкурсни алтинчи қетим өткүздуқ.

Мурат Насировниң ярқин симаси хәлқимиз ядида мәңгү сақлиниду.

http://uyguravazi.kazgazeta.kz/?p=28097#more-28097

 
Интересный материал? Поделись с другими: